یکی از چیزهایی که مدیران منابع انسانی باید در محیط کار برای حفظ سلامتی کارمندان خود رعایت کنند استفاده از دانش ارگونومیک و طراحی محیط کار بر مبنای این دانش است. در حقیقت دانش ارگونومیک دانش به کار بردن اطلاعات علمی موجود درباره انسان در طراحی محیط کار است. ما در این دانش متوجه می‌شویم که چگونه محیط کار را برای کارمندان بهینه کنیم تا بهره‌وری آن‌ها نیز افزایش یابد. اگر تا پایان این مطلب همراه ما باشید اطلاعات جالبی در این باره کسب خواهید کرد.

ارگونومی چیست؟

ارگونومی یک واژه یونانی است که از دو بخش «ارگون» به معنای کار و «نومی» به معنای مقررات طبیعت درست شده است. دانش ارگونومی بیشتر از یکصدسال اخیر معنا و مفهوم علمی پیدا کرده است به این معنا که دانشمندان و نظریه‌پردازانی برای بهبود محیط کار ایده‌هایی داده و در طراحی ابزارها و امکانات محیط با توجه به نوع بدن انسان تمرکز کرده‌اند. در این دانش موضوعاتی مثل ارگونومی در محیط کار، ارگونومی ابزار دستی، ارگونومی بدن، ارگونومیک کامپیوتر، ارگونومیک خودرو، ارگونومی کار با کامپیوتر، ارگونومی در معماری، ارگونومی در صنعت، ارگونومی در بیمارستان، ارگونومی صندلی، ارگونومی در خودرو و ... مطرح می‌شود. امروزه در اکثر شرکت‌ها و اداره‌ها مثل اداره مالیات، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، بورس و هرجایی که فکر آن را بکنید استفاده از کامپیوتر به بخش جدایی ناپذیر این ساختارها تبدیل شده است. یکی از معضلات استفاده از کامپیوترها دردهای ناشی عضلانی و استخوانی است، همچنین تاری دید، ضعیف شدن چشم‌ها و غیره از عوارض این کار است. دانش ارگونومی بر این باور است که باید شرایط استفاده استفاده از کامپیوتر به گونه‌ای باشد که کمترین آسیب به بدن انسان وارد آید. به عنوان مثال ارتفاع مانیتور موازی چشم‌ها باشد تا هم به گردن و شانه‌ها آسیب کمتری وارد آید و هم چشم‌ها کمتر خسته شوند. این موضوع در بسیاری از چیزهای دیگر نیز صادق است مثلاً ارگونومی صندلی باید به گونه‌ای باشد که گودی کمتر پر شود، نرمی تشک آن به گونه‌ای باشد که نشیمن‌گاه دچار بیماری‌های مرتبط با این قسمت نشود.

بنابراین در تعریف این علم می‌توان گفت ارگونومی دانشی است که تمرکز اصلی آن تلفیق کار با ویژگی‌ها و نیازهای انسان با هدف پایین آوردن تهدیدات و آسیب‌های محیط کار برای کارگران یا کارمندان است.

چرا مدیران منابع انسانی باید محیط کار را متناسب با دانش ارگونومیک طراحی کنند؟

مزایای استفاده از دانش ارگونومیک فقط به نفع کارمندان نیست بلکه برعکس نکات مثبت آن شامل حال سازمان‌ها و اداره‌ها نیز خواهد شد. به عنوان مثال امروزه شرکت گوگل سرآمد یکی از بهترین سازمان‌هایی است که محیط کار آن متناسب با دانش ارگونومیک طراحی شده است. به این معنا که ساعت کار کارمندان، محیط فیزیکی کار کارمندان، استراحت و تفریح آن‌ها و مسائل بسیار دیگری در گوگل به گونه‌ای برنامه ریزی شده است که کارمندان بیشترین بهره وری و کارایی را دارند. به این ترتیب متوجه می‌شویم که ارگونومی صرفا به معنی بهینه کردن محیط فیزیکی کار نیست بلکه حتی ساعت کاری کارمندان نیز می‌تواند بر مبنای همین دانش طرح ریزی شود. مثلا در گوگل ساعتی به عنوان ساعت رسمی ورود و خروج وجود ندارد بلکه همه موظف به انجام کاری هستند که به آن‌ها محول شده است چه ساعت 10 صبح، چه ساعت 10 شب!

اگر بخواهیم به صورت تیتروار به مزیت‌های استفاده از دانش ارگونومی در محیط کار اشاره کنیم می‌توانیم موارد زیر را برشماریم، هرچند موارد بسیار دیگری نیز می‌توان به این لیست اضافه کرد:

• طراحی محیط کار بر مبنای دانش ارگونومیک باعث افزایش رضایتمندی کارمندان خواهد شد.
• این دانش بهره وری کارمندان و کارگران را افزایش خواهد داد.
• با طراحی ارگونومیک محیط کار شما بخشی از هزینه‌های خود را پایین می‌آورید.
• با به کار بردن دانش ارگونومیک می‌توانید شاهد بالا رفتن کیفیت کارها باشید.
• اگر سلامت محیط کار را افزایش دهید در واقع سلامت کارمندان خود را بالا برده‌اید.
• با طراحی محیط کار مبتنی بر علم ارگونومیک به راحتی در مدت زمان کوتاهی می‌توانید به اهداف بلند مدت خود برسید.

بها دادن به نیروی انسانی امروزه جزو اولویت‌های سازمان‌ها در تمام دنیا است، در ایران نیز به واسطه حضور و گسترش شرکت‌های خصوصی به ویژه استارت‌آپ‌ها، این شرایط بیشتر برای کارمندان فراهم شده است هرچند در اداره‌های دولتی و نیمه دولتی کمتر شاهد چنین موضوعی هستیم.

استراحت دادن به کارمندان، فراهم کردن ساعات ورزشی و تفریح و حتی بازی برای کارمندان، استفاده از ابزارها و تجهیزات استاندارد برای کارمندان و مواردی شبیه به این همه از مواردی است که در دانش ارگونومیک به کار برده شده و طبق برآوردها توانسته تا 32 درصد موجب بهره وری بیشتر شود.