موضوع راه‌اندازی رمز دوم پویا یا همان رمزهای یک‌بار مصرف که مدت‌هاست از سوی بانک مرکزی پیگیری می‌شود، بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان به منظور حفاظت از اطلاعات مشتریان بانکی و جلوگیری از احتمال حمله به حساب‌ها و فیشینگ، به تازگی اجرایی شد، طرحی که همچنان با مشکلاتی در روند خود مواجه و مشتریان بانک‌ها را ناراضی باقی گذاشته است.

برخی مشتریان بانکی شکایت می‌کنند که دریافت رمز پویا برای آنها با تأخیر روبه‌رو است؛ به‌گونه‌ای که در زمان دریافت آن، رمز منقضی شده است. به‌علاوه با گسترده‌شدن روش ارسال پیامکی رمز پویا، هدف اولیه اجراکردن این طرح، زیرسوال رفته است؛ چراکه امکان به‌سرقت‌رفتن گوشی و شنود شبکه نیز وجود دارد. همچنین شماری از کاربران که اطلاعات دقیق و کافی از شیوه فعال‌کردن رمز پویا روی گوشی هوشمند خود نداشتند، با مسدود شدن کارت بانکی مواجه شدند. هنوز کارمندان بیشتر بانک‌ها نیز به‌طور کامل از روند فعال‌کردن و استفاده از رمز پویا اطلاع ندارند و همین موضوع، پیچیدگی امر را برای کاربران بیشتر می‌کند.

دراین بین وجود اپلیکیشن‌های متعدد رمزساز از سوی بانک‌ها و نبود یک اپلیکیشن واحد، روند سخت و وقت‌گیر فعال‌کردن اپلیکیشن‌های رمزساز در برخی بانک‌ها، دریافت‌نکردن اپلیکیشن‌های رمزساز در برخی گوشی‌ها و... از مشکلات دیگری هستند که از آغاز اجرایی‌شدن این طرح، در مسیر استفاده از رمز پویا وجود داشته است دردسرهای استفاده از رمز پویا در نهایت باعث شد تا استفاده از شیوه اینترنتی برای انجام تراکنش‌های بانکی کاهش پیدا کند و زمینه افت تراکنش‌های اینترنتی را به وجود آورد. مسئله‌ای که بانک مرکزی برای رفع آن دست به کار شده و قرار است با بررسی دقیق وضعیت شبکه پرداخت، خلأهای موجود را پیگیری و برطرف کند.

بانک مرکزی دست به کار شد

آنطور که بانک مرکزی اعلام کرده است مرحله دوم اجرای طرح رمز پویا مبنی بر حذف رمز دوم ثابت، همزمان با اعمال معافیت برای تراکنش‌ها با مجموع مبالغ تا سقف یک میلیون ریال به‌صورت روزانه، از روز ۸ تا ۲۳ بهمن‌ماه به‌صورت تدریجی از سوی بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری، با نظارت و اهتمام بانک مرکزی اجرا شد که با الزامی‌شدن استفاده از رمز پویا برای تراکنش‌های بالای ۱۰۰ هزار تومان، همزمان با اجرای طرح در بانک‌های کشور، افت ناچیزی در برخی تراکنش‌های اینترنتی دیده شد. این بانک ضمن بررسی دقیق وضعیت شبکه پرداخت و بانکی کشور، در هماهنگی با بانک‌ها، اقدامات اصلاحی را برای رفع کاستی‌های موجود در برخی بانک‌ها آغاز کرد. آنطور که بانک مرکزی اعلام کرده است، در روزهای آتی با پیگیری و توجه بیشتر مشتریان شاهد بهبود شرایط خواهیم بود. به اعلام بانک مرکزی، این بانک تمام تلاش خود را برای شناسایی و رفع موانع اجرایی در برخی بانک‌ها به انجام خواهد رساند.

طرحی شتابزده

پس از نهایی‌شدن حذف رمزهای دوم ایستا برای خریدهای بالای ۱۰۰ هزار تومان و اجباری‌شدن فعال‌کردن رمز پویا، درحالی استفاده از رمزهای جدید همچنان با مشکلاتی برای کاربران روبه‌رو است که در تمام این مدت در شیوه فعال‌سازی رمز پویا انتقادهای کارشناسی زیادی وجود داشته است. انتقادهایی که بر شتابزده بودن این طرح و آماده نبودن بانک‌ها برای اجرای این طرح تاکید دارد و تاثیرپذیر منفی که تراکنش‌های اینترنتی و به تبع آن کسب و کارهای آنلاین از این موضوع خواهند گرفت.

علیرضا شاهرخ از کارشناسان و صاحبنظران این حوزه دراین باره در گفت‌وگو با صمت معتقد است با وجود اجباری شدن فعال کردن رمزهای دوم یکبارمصرف، اما هنوز تعداد زیادی از مشتریان بانک‌ها هستند که اقدام به دریافت رمزهای جدید نکرده‌اند یا آنهایی هم که دریافت کرده‌اند در استفاده از آن با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند که این نشان ازاین امر دارد، هنوز بسترهای لازم در نظام بانکی و آموزش‌های کافی در نحوه استفاده از این رمزها وجود ندارد.

او اجرای این طرح را بسیار شتابزده و غیرکارشناسی عنوان کرد و گفت: با توجه به آماده نبودن بانک‌ها برای اجرای این طرح و همچنین آموزش ندادن مناسب به کاربران برای استفاده ازاین رمزها، پیش‌بینی می‌شد که این موضوع پیامدهای منفی زیادی را با خود همراه کند که یکی از این‌ها کاهش تراکنش‌های اینترنتی است که می‌تواند بر کسب وکارهای آنلاین هم تاثیر بگذارد.

وی با بیان اینکه اجرای این طرح آن‌هم به شیوه فعلی می‌تواند یک عقبگرد در حوزه بانکداری الکترونیک به شمارآید افزود: درحال‌حاضر به دلیل نحوه نامناسب اجرای این طرح، بسیاری از کاربران در استفاده از رمزهای دوم پویا دچار سردرگمی شده‌اند که باعث شده تا به جای استفاده از خدمات بانکی بر بستر اینترنت، به سایر ابزارها رو بیاورند که این مهم می‌تواند در انجام عملیات بانکی کندی ایجاد کند.

وجود اپلیکیشن‌های متعدد رمزساز

این کارشناس وجود اپلیکیشن‌های متعدد رمزساز از سوی بانک‌ها و نبود یک اپلیکیشن واحد را به شدت مورد انتقاد قرار داد و افزود: برای تغییر رویه‌ها و ساده‌سازی عملیات دریافت و استفاده از رمز یک‌بار مصرف به نظر می‌رسد که باید یک اپلیکیشن واحد در اختیار کاربران قرار گیرد تا برای فعال کردن اپلیکیشن رمزساز با این حجم از تنوع از سوی بانک‌ها روبه‌رو نشوند.

شاهرخ در ادامه به دردسرهای فعال‌سازی رمز پویا از طریق پیامک اشاره کرد و گفت: با گسترده‌شدن روش ارسال پیامکی رمز پویا، به نظر می‌رسد که این روش خیلی روش مطمنی نیست، ضمن اینکه دریافت رمز پویا برای مشتریان در بسیاری از مواقع با تأخیر روبه‌رو است که این تاخیر در نهایت باعث منقضی شدن رمز می‌شود.

این کارشناس تاکید کرد: درحالی استفاده از رمز پویا برای خریدهای اینترنتی بالای ۱۰۰ هزارتومان اجباری شده است که به نظر می‌رسد بخش زیادی از برداشت‌های غیرمجاز از حساب بانکی افراد و فیشینگ، از بابت همین خریدهای خردی است که به شکل روزانه انجام می‌شود. به گفته او، این موضوع تاحدی مغایر با اهدافی است که در اجرایی کردن این طرح دنبال می‌شود و خطر سرقت اطلاعات از کارت‌ها بانکی ممکن است همچنان وجود داشته باشد.

آموزش دادن‌ها ادامه یابد

به گفته شاهرخ، مشکلات و خلأهایی که در اجرای این طرح وجود دارد، باعث شده تا خیلی از کاربران روش‌های دیگری را در معاملات و نقل و انتقالات پولی‌شان به کار بگیرند و این خلأها و مشکلات باید هرچه سریعتر رفع شود.

او معتقد است برای اجرای این طرح که باهدف افزایش امنیت حساب‌های بانکی و کنترل کلاهبرداری‌های اینترنتی در دستور کار قرار گرفت، بهتر این بود که در کنار رمزهای ثابت و ایستا، رمز دوم دیگری در اختیار کاربران قرار می‌گرفت تا ازاین بابت مردم دچار مشکل نشوند. اینکه ما طرحی سراسری را به شکل شتابزده پیاده کنیم و انتظار داشته باشیم که با نحوه نامناسب اجرای آن، مردم دچار مشکل نشوند، دور از انتظار است.

شاهرخ براین باوراست که برای اجرای هرچه بهتر این طرح در نظام بانکی، به شکل جدی نیاز است که بانک‌ها همچنان آموزش بیشتری دراین زمینه ببینند و به تبع آن مردم را نسبت به نحوه فعال‌سازی این رمزها و استفاده درست از رمزهای پویا آگاه سازند. بانک مرکزی دراین زمینه باید نسبت به آسان‌سازی و هموارسازی این طرح اقدام کند.

اقدام بانک مرکزی به موقع بود

البته دراین بین کارشناسانی هم هستند که صرف نظر از آماده نبودن بانک‌ها برای اجرای رمز پویا، اجرای سریع این طرح را در شرایطی که جرائم اینترنتی به شدت افزایش یافته و کلاهبرداری‌های بانکی مشکلات زیادی را برای کاربران بانکی به وجود آورده است را یک الزام می‌دانند و براین باورند که با وجود تمامی مسائل و مشکلاتی که درحال‌حاضر در استفاده از رمزهای دوم پویا وجود دارد، اما این اقدام بانک مرکزی برای جلوگیری از جرائم اینترنتی و کنترل فیشینگ و کلاهبرداری‌ها اقدام مثبتی بوده است.

علیرضا سفید پور کارشناس و صاحبنظر حوزه بانکداری الکترونیک در این باره در گفت‌وگو با صمت با بیان اینکه در مدت اخیر درحالی حجم زیادی از جرایم اینترنتی مربوط به کلاهبرداری‌های بانکی بوده که این موضوع دردسرهای زیادی را برای افراد جامعه ایجاد کرده است افزود: برای کنترل فیشینگ و کلاهبرداری در این بستر، بانک مرکزی تصمیم گرفت تا رمزهای دوم یک‌بارمصرف را دراختیار مشتریان بانکی قرار دهد تا ازاین بابت بتواند امنیت حساب‌های بانکی را افزایش و جلوی اینگونه کلاهبرداری‌ها را بگیرد، چون بی‌تردید تدوام این شرایط می‌توانست بحران‌های بزرگتری را به وجود آورد.

 او با بیان اینکه این طرح باید هرچه زودتر عملیاتی می‌شد و این تصمیم درستی بود که بانک مرکزی گرفت افزود: داشتن رمز پویا یک الزام است، اما به طور قطع نحوه پیاده‌سازی آن در همه کشورها باهم متفاوت است و براساس مدل رفتاری مردم انتخاب می‌شود.

مشکلات فعلی برطرف می‌شود

وی با بیان اینکه در کشور ما هم شاید در نحوه پیاده‌سازی این طرح باید به برخی مباحث توجه بیشتری می‌شد، اما به واسطه رفتارها و فشارهای اجتماعی، بانک مرکزی نمی‌توانست این موضوع را به تاخیر بیندازد چون سوءاستفاده‌های مالی و کلاهبرداری هایی که روزانه از حساب‌های بانکی افراد انجام می‌گرفت، درحال تبدیل شدن به یک بحران بود یادآورشد: آمارهای پلیس در مدت اخیر نشان از حجم بالای برداشت‌های غیر مجاز از حساب‌های بانکی، کلاهبرداری‌های اینترنتی، سوءاستفاده‌های مالی و.. داشت که این شرایط ایجاب می‌کرد بانک مرکزی هرچه سریعتر در راستای حذف رمزهای ایستا و فعال کردن رمزهای یکبارمصرف پویا، آنهم به شکل اجباری اقدام کند.

این کارشناس افزود: این رفتار بانک مرکزی شاید از دید خیلی ها، شتابزده بوده و مشکلاتی را هم برای مردم ایجاد کرده اما این مشکلات موقتی است و بانک مرکزی به‌تدریج این مشکلات و خلأها را رفع خواهد کرد.

او ادامه داد: دردسرهای استفاده از رمز پویا اگرچه باعث شده تا تراکنش‌های اینترنتی کاهش یابد اما موضوع مهم این است که با اجرای این طرح، تاحدی از التهابات موجود در بحث خریدها و جرایم اینترنتی کم خواهد شد و این می‌تواند یک فرصت را برای بانک مرکزی ایجاد و به‌تدریج مشکلات را ترمیم و رفع کند.

تلاش برای رفع یک مشکل حادتر

به گفته سفید پور بانک مرکزی به دنبال رفع مشکل بزرگ و حادتر است که شاید ادامه آن تبعات اجتماعی و اقتصادی بسیار زیادی را با خود همراه می‌کرد. به گفته این کارشناس برای کاهش مشکلات ناشی از پیاده‌سازی طرح رمز پویا لازم است بانک مرکزی در هنگام اجرای این طرح، مشکلات و چالش‌ها را بررسی و شناسایی و نسبت به رفع سریع آن اقدام کند.

او معتقد است بانک مرکزی باید راهکارهایی را همزمان با اجرای این طرح ارائه دهد که برای مردم اطمینان‌بخش باشد و کمک کند که هرچه زودتر خلأها و مشکلات دراین مسیر رفع شود.

این کارشناس بر آموزش درست و اطلاع رسانی در زمینه استفاده از ابزارهای بانکداری الکترونیک به مردم نیز تاکید کرد و گفت: یکی از موضوعات مهمی که اجرای طرح رمز یکبارمصرف را دچار مشکل کرد، بی‌تردید همین بحث آگاهی نامناسب به مردم در این زمینه است که باید به شکل جدی و مستمر به آن توجه شود.

او معتقد است در کنار این مهم بانک مرکزی و در کل نظام بانکی باید در راستای آگاهی دادن به مردم نسبت به نحوه نگهداری اطلاعات بانکی‌شان نیز اقدام کنند و به مردم در این زمینه آموزش‌های مستمر بدهند. چون این موضوع در کاهش کلاهبرداری‌ها به شکل فیشینگ، بسیار اثرگذار است.

منبع: صمت